«Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός και Σωτήρ μας. Τούτη την ώρα της μεγάλης δοκιμασίας που διέρχεται ο τόπος μας εξαιτίας των πυρκαγιών που κατακαίουν τον φυσικό μας πλούτο, καταστρέφουν τις περιουσίες και αφαιρούν ανθρώπινες ζωές, αισθανόμεθα την ανάγκη να καταφύγουμε στην βοήθεια Σου, ζητώντας το έλεος σου για την σωτηρία μας.

Συ Κύριε διαφύλαξες από την φωτιά τους Αγίους Τρείς Παίδας, και πολλούς Αγίους Μάρτυρές Σου εδόξασες, όταν διέταξες να μην τους εγγίσουν οι φλόγες τις καμίνου και τα πεπυρακτωμένα σίδερα των βασανιστών τους. Κατάπαυσε Κύριε τους ισχυρούς ανέμους που πολλαπλασιάζουν την καταστρεπτική δύναμη της φωτιάς και ενίσχυσε τους ανθρώπους που έχουν ως καθήκον τους την αντιμετώπισή της. Δώσε δύναμη καρτερίας σ΄εκείνους που επλήγησαν και έχασαν τις περιουσίες τους, και παρηγόρησε εκείνους που είχαν στην οικογένειά τους θύματα. Η Εκκλησία μας προσεύχεται γι΄ αυτούς που έχασαν την ζωή τους και για την ανάπαυση της ψυχής τους. Υπήρξαν αθώα θύματα μιας δραματικής τραγωδίας που έχει βυθίσει στο πένθος όλους μας. Δεν γνωρίζουμε Κύριε τις αιτίες αυτών των πυρκαγιών, αλλά είτε αυτές οφείλονται στον καύσωνα ή σε αμελή ενέργεια ανθρώπου, συγχώρησε τους αμελείς και διάσωσε τον λαό Σου και την κληρονομιά Σου από την απειλή, από τυχόν συνέχιση της καταστροφής και από αναζωπύρωση των εστιών. Εάν, όμως οι φωτιές οφείλονται σε δόλια ενέργεια εμπρηστών, τότε Κύριε, στείλε την δίκαιη οργή Σου επάνω τους και τιμώρησε τους παραδειγματικά για το έγκλημα που θεληματικά διέπραξαν σε βάρος όλου του λαού μας και της Δημιουργίας Σου. Κύριε είμεθα αμαρτωλοί και ομολογούμε τα πάθη μας. Όμως Κύριε « Σοι μόνο αμαρτάνομεν αλλά και σοί μόνο λατρεύομεν». Αναγνωρίζουμε τα λάθη μας και μετανοούμε γι΄ αυτά με δάκρυα.Συγχώρησέ μας τους αμαρτωλούς και δίδαξέ μας τα δικαιώματά Σου. Σ΄ αυτή τη δύσκολη ώρα με το ευλογημένο Χέρι Σου σκεπασέ μας και προστάτευσε τον τόπο μας, ρύσαι μας από πάσης περιστάσεως και ξανάδωσέ μας την χαρά της ευτυχίας και της ασφάλειας. Πρεσβευτές μας επικαλούμεθα την Πάναγνη Μητέρα Σου και όλους τους Αγίους Σου. Αμήν».

(την είχε συντάξει ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος)

Ο Κύριος δίνει την εξής εντολή στους δέκα λεπρούς: «πορευθέντες ἐπιδείξατε ἑαυτοὺς τοῖς ἱερεῦσι». Γιατί να πάνε στους ιερείς του Ναού κι όχι σε έναν γιατρό;

Η απάντηση βρίσκεται στα κεφάλαια 13 και 14 του Λευϊτικού. Ο Θεός δίνει στον Μωϋσή με κάθε λεπτομέρεια τα συμπτώματα της λέπρας και αναφέρει σε ποιό στάδιο έπρεπε να εκβάλουν τον λεπρό από το σπιτικό και την τοπική κοινωνία. Ακόμη, περιγράφει ο Θεός και το τελετουργικό που πρέπει να ακολουθήσουν οι ιερείς για να πιστοποιήσουν ότι κάποιος λεπρός καθαρίσθηκε καί έγινε και πάλι υγιής.

Διαβάζοντας τα δύο αυτά κεφάλαια του Λευϊτικού διαπιστώνουμε τα εξής καταπληκτικά.

Η λέπρα είναι σύμβολο της αμαρτίας. Η λέπρα είναι μια επώδυνη ασθένεια που παραμορφώνει τον άνθρωπο και τον οδηγεί στον θάνατο. Η αμαρτία δρα στην ψυχή όπως η λέπρα στο σώμα. Αν θέλουμε λοιπόν να έχουμε μια «εικόνα» της ψυχής που εχει μολυνθεί από την αμαρτία, τότε ας κοιτάξουμε το παραμορφωμένο σώμα ενός λεπρού!

Δεν είναι τυχαίο ότι στην Παλαιά Διαθήκη την πιστοποίηση της μολύνσεως αλλά και του καθαρισμού την κάμουν οι ιερείς. Ας μην ξεχνάμε τον συμβολισμό της λέπρας. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να απαλλαγεί μόνος του από την «λέπρα» της αμαρτίας. Ο Θεός μόνο μπορεί να τον λυτρώσει και να τον θεραπεύσει. Αλλά προσέξτε ότι ο Θεός χρησιμοποιεί τους ιερείς. Ακόμα και ο Χριστός, στην εποχή της χάριτος, δεν απαξιώνει τους ιερείς.
Ο λεπρός έπρεπε να εκδιωχθεί από το σπιτικό του και να πάει να ζήσει σε έρημο τόπο. Πρακτικά για να μην μεταδώσει την νόσο. Συμβολικά για να φανερώσει πως η αμαρτία χωρίζει τον άνθρωπο από τον Θεό αλλά και από την κοινωνία με τους αδελφούς.

Ενδιαφέρον είναι το τελετουργικό της πιστοποιήσεως του καθαρισμού και θεραπείας.

Ο θεραπευμένος λεπρός έπρεπε να προσφέρει στο Ναό δύο πουλιά, ένα κομμάτι ξύλο κέδρου, ένα πλεκτό κόκκινο ύφασμα και λίγο ύσσωπο.
Ο ιερέας θυσίαζε το ένα πουλί επάνω από ένα δοχείο με καθαρό τρεχούμενο νερό ώστε το αίμα να πέσει μέσα στο δοχείο. Στη συνέχεια εμβάπτιζε μέσα στο δοχείο, μέσα στο αίμα και το νερό, το δεύτερο πουλί, το ξύλο, το ύφασμα και τον ύσσωπο. Στο τέλος ελευθέρωνε το πουλί. Συμβολικές πράξεις του χριστιανικού βαπτίσματος και της θείας ευχαριστίας. Το αίμα και το νερό μας θυμίζουν την νύξη της πλευράς του Χριστού από τον Κεντυρίωνα στο Γολγοθά. Θυσιάσθηκε Αυτός, για να ελευθερωθούμε εμείς. Το ξύλο του κέδρου έχει την ιδιότητα να μην σαπίζει. Είναι σύμβολο της θεϊκής φύσεως του Χριστού. Το ύφασμα είναι σύμβολο της ανθρώπινης φύσεώς Του. Και ο ύσσωπος, που είναι αρωματικό φυτό, είναι σύμβολο του Αγίου Πνεύματος.
Ο πρώην λεπρός έπρεπε μετά να επιστρέψει στο σπίτι του και ύστερα από επτά ημέρες να ξαναπάει στο Ναό και να προσφέρει δύο αρνιά και ένα δοχείο λάδι. Ο ιερέας τον έχριε με το λάδι στο δεξιό αυτί, στο δεξί χέρι και στο δεξί πόδι. Στη συνέχεια τον έχριε στο κεφάλι και σε όλο το σώμα με το λάδι και τον ράντιζε με το αίμα των αμνών. Η πράξη της χρίσεως με το λάδι μας θυμίζει την χρίση του κατηχουμένου με το επορκιστό έλαιο. Είναι φανεροί οι συμβολισμοί καθώς και η προέλευση της χρίσεως με το έλαιο στο χριστιανικό βάπτισμα.

Ας θυμηθούμε επίσης και κάποιες ιστορίες από την Παλαιά Διαθήκη που έχουν σχέση με τη λέπρα αλλά και με το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα.

1. Όταν ο Θεός είπε στο Μωϋσή να επιστρέψει στην Αίγυπτο και να ηγηθεί του Ισραηλιτικού λαού, εκείνος έφερε ως εμπόδιο την βραδυγλωσσία του. Ποιά ήταν η απάντηση του Θεού; Του ζήτησε να βάλει το χέρι του στο κόρφο του και να το βγάλει πάλι έξω. Το χέρι του Μωϋσή ήταν λεπρό. Του ζητά να το βάλει δεύτερη φορά στον κόρφο του και να το ξαναβγάλει. Τώρα το χέρι του Μωϋσή είναι καθαρό. Τι ουσιαστικά λέει ο Θεός; Μωϋσή, την «λέπρα» την έχεις μέσα σου, στον κόρφο σου. Δηλαδή, γνωρίζω ότι είσαι άνθρωπος αδύναμος και αμαρτωλός. Αλλά δεν θα ενεργήσεις εσύ αλλά Εγώ. Ταπεινώσου λοιπόν κι ακολούθησε το θέλημα του Θεού με πίστη και εμπιστοσύνη.

2. Ο Νεεμάν ήταν μεγάλος Ασσύριος στρατηγός. Έπασχε όμως από λέπρα. Θεραπεία δεν υπήρχε. Ώσπου μια ημέρα μία Ισραηλίτισσα δούλη του ανέφερε τον μεγάλο Προφήτη Ελισσαίο. Ξεκίνησε ο Νεεμάν με τη συνοδεία του και πολλά δώρα κι έφτασε στις όχθες του Ιορδάνη, όπου σε μία σπηλιά κατοικούσε ο Προφήτης. Ο Ελισσαίος δεν βγήκε έξω αλλά έστειλε έναν μαθητή του, τον Γιεζί. Ο μαθητής μετέφερε στο στρατηγό την εντολή του Προφήτη. Αν θέλεις να καθαρισθείς μπες μέσα στα νερά του Ιορδάνη και πλύσου εκεί επτά φορές. Ο στρατηγός θύμωσε. Νόμισε ότι ο προφήτης τον κοροϊδεύει. Δεν ήθελε να κατέβει από το άρμα του. Ένιωσε προσβεβλημένος από την συμπεριφορά του Ελισσαίου. Τελικά πείσθηκε από τους υπηρέτες του και βαπτίστηκε επτά φορές στον Ιορδάνη. Και θεραπεύθηκε. Και μάλιστα το δέρμα του έγινε όπως του μωρού παιδιού!
Τι συνέβη με τον Νεεμάν; Ο προφήτης δεν βγήκε από το σπήλαιο για να δηλώσει ότι ο Θεός έχει τη δύναμη της θεραπείας. Το βάπτισμα στον Ιορδάνη είναι σύμβολο του χριστιανικού βαπτίσματος. Και το μεγάλο πρόβλημα του Νεεμάν ήταν ο εγωισμός του. Δεν ήθελε να κατέβει από το άρμα του. Πως είναι δυνατόν αυτός ο μεγάλος στρατηγός να κατέβει από τον εγωισμό του, την κενοδοξία του, από την ιδέα που είχε για τον εαυτό του; Όταν ταπεινώθηκε, θεραπεύθηκε…

Επιστρέφουμε στην ευαγγελική ιστορία. Ο Κύριος βλέπει τον ένα θεραπευμένο λεπρό να επιστρέφει για να αποδώσει ευχαριστία και ρωτά: «οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν; οἱ δὲ ἐννέα ποῦ; οὐχ εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ εἰ μὴ ὁ ἀλλογενὴς οὗτος;»

Είδαμε ότι η λέπρα είναι σύμβολο της αμαρτίας. Με το αίμα Του μας λύτρωσε ο Χριστός από αυτήν την φοβερή κατάσταση. Αξιωθήκαμε του Αγίου Βαπτίσματος. Αξιωθήκαμε πολλών δωρεών. Ήμασταν «αλλογενείς», γεννήματα της φθοράς και του θανάτου. Μας έδωσε την χάρη της υιοθεσίας. Μας υποδέχθηκε και πάλι στο πατρικό μας σπίτι.

Άραγε, δίνουμε « δόξαν τῷ Θεῷ»; Ή αρνούμαστε όπως ο Νεεμάν να κατεβούμε από το «άρμα μας» και ακολουθούμε τους εννέα αχάριστους θεραπευμένους λεπρούς;

Γράφουν ό,τι νάναι χωρίς να έχουν ερευνήσει, ούτε καν να έχουν ερωτήσει τους παλαιότερους που θυμούνται τους παππούδες τους ιερείς οι οποίοι ζούσαν χωρίς την κρατική μισθοδοσία.

Η Εκκλησία στην Ελλάδα έδωσε (αφελώς) κατά καιρούς το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας της στο Κράτος. Το Κράτος ανέλαβε την μισθοδοσία του Κλήρου. Η μισθοδοσία δεν προέρχεται από τα χρήματα των φορολογουμένων. Ουσιαστικά προέρχεται από την περιουσία που έχει δώσει η Εκκλησία.

Η μισθοδοσία ήρθε να θεραπεύσει κι ορισμένες ανισότητες. Οι ιερείς των μεγάλων κοινοτήτων είχαν μεγαλύτερα εισοδήματα ενώ οι ιερείς των μικρών κοινοτήτων έπρεπε ουσιαστικά να περιμένουν τον τενεκέ το λάδι ή το τσουβάλι με το σιτάρι που θα τους έφερναν οι χωρικοί για να ζήσουν τις οικογένειές τους. Η μισθοδοσία έδωσε αξιοπρέπεια στους ιερείς και στις οικογένειές τους.

Τα γράφω αυτά γιατί τα ζώ πολύ έντονα εδώ στην Άπω Ανατολή. Γνωρίζω από πρώτο χέρι τι σημαίνει να μην έχεις μισθό. Εδώ οι κληρικοί (μη εξαιρουμένου και του Μητροπολίτου) μισθοδοτούνται από τις κοινότητες. Κοινότητες που όμως δεν έχουν την ικανότητα να καλύψουν τα βασικά έξοδα, όπως το ηλεκτρικό, το ενοίκιο, κλπ. Καμμία κοινότητα στην Νοτιοανατολική Ασία δεν είναι ικανή να πληρώσει έναν βασικό μισθό στον εφημέριο. Η Μητρόπολη δεν έχει έσοδα από τις κοινότητες. Αντιθέτως, ο Μητροπολίτης οφείλει να ζητιανεύει ώστε να βρει δωρεές και να εξασφαλίσει τα απαραίτητα χρήματα ώστε να καλύψει τις ανάγκες, τους μισθούς, τα έξοδα συντηρήσεως των εκκλησιών, την βιωσιμότητα των ιεραποστολικών και φιλανθρωπικών προγραμμάτων.

Λένε μερικοί: η Εκκλησία είναι πνευματικός οργανισμός δεν είναι κοσμικός. Τι την θέλει την περιουσία και τα χρήματα;

Απαντώ: πως θα ζήσουν οι ιερείς; οι οικογένειές τους;Τι θα κάνατε εσείς αν λαμβάνατε μηνύματα πως κάποιο μέλος ιερατικής οικογένειας ασθενεί και χρήζει νοσηλείας σε νοσοκομείο αλλά δεν υπάρχουν τα απαιτούμενα χρήματα; Τι θα πράξεις όταν στο ταμείο δεν υπάρχει ούτε ένα σέντς; Θα τους πεις απλά ευχές ή θα ελπίσεις να βρέξει ο Θεός αγγελόσκονη;

Συνιστούμε, ειδικά στους νεώτερους κληρικούς, να βρουν μια εργασία ώστε να έχουν ένα μισθό. Αυτό όμως δημιουργεί και προβλήματα. Ο κληρικός δεν είναι διαθέσιμος όλη την εβδομάδα. Μερικές φορές ούτε και την Κυριακή. Σε μερικές χώρες της Ασίας η Κυριακή δεν είναι αργία! Το έργο της Εκκλησίας μένει στάσιμο. Οι προχωρημένοι στην ηλικία κληρικοί δεν μπορούν να βρουν εργασία. Αυτοί τι θα κάνουν; Θα τους αφήσουμε, αυτούς και τις οικογένειές τους, απλώς να πεθάνουν από την πείνα; Να πέφτουν θύματα στα χέρια τοκογλύφων; Να αναγκάζονται να εγκαταλείπουν την Ορθόδοξη Εκκλησία γιατί δεν μπορούν να έχουν ένα πιάτο φαγητό; Όσοι εργάζονται ιεραποστολικά δεν αξίζουν λίγη αξιοπρέπεια;

Όσο κι αν ακούγεται κυνικό, είναι η ωμή αλήθεια: εάν δεν υπάρχουν χρήματα κλείνουν τα πάντα. Ούτε Ναούς μπορείς να έχεις, ούτε Επίσκοπο, ούτε κληρικούς, ούτε ιδρύματα. Ούτε βεβαίως ιεραποστολή.

Σκέπτομαι: Στην Ελλάδα, η Εκκλησία έχει περιουσία (όση της έχει απομείνει) κι έχει εξασφαλίσει την μισθοδοσία των κληρικών της και μερικοί ξινίζουν τα μούτρα τους… Στην Νοτιοανατολική Ασία, η Εκκλησία δεν έχει τίποτα και αγωνίζεται με ψίχουλα για να επιβιώσει και μερικοί στραβώνουν τα μούτρα τους όταν ζητάμε χρηματική υποστήριξη…

Θα μας πείτε τελικά όλοι εσείς οι φωστήρες τί ακριβώς θέλετε από την Εκκλησία;

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ

ΣΑΜΟΣ 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2002

     -Σεβασμιώτατε οἰακοστρόφε τῆς πνευματικῆς νηός τῆς κατά Σάμον καί Ἰκαρίας
Ἐκκλησίας,

     -σεβαστοί πατέρες καί ἀδελφοί συμπρεσβύτεροι,

     -ἀξιότιμοι ἄρχοντες καί ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν, στρατιωτικῶν, δικαστικῶν,
ἀστυνομικῶν καί λοιπῶν ἀρχῶν τοῦ τόπου μας,

     -ἐκλεκτέ λαέ τοῦ Θεοῦ,

     Ἐν συντόνω προσευχῆ καί νηστεία διαπλέοντες σύν Θεῶ καί ἐφέτος τό πνευματικό πέλαγος τῆς κατανυκτικῆς περιόδου τοῦ Δεκαπενταυγούστου, ἐφθάσαμεν καί εἰς τήν σημερινήν ἑόρτιον ἡμέραν κατά τήν ὁποία ἡ ἀνά τήν οἰκουμένη Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τήν Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑορτάζει καί εὐφροσύνως πανηγυρίζει, ἡ δέ νῆσος ἡμῶν τά νικητήρια καί τήν ὀφειλομένην εὐχαριστίαν ἀναπέμπει εἰς τόν ἐν τῶ ὄρει Θαβώρ μεταμορφωθέντα Κύριον ἐνθυμουμένη τήν διάσωσίν της ἀπό τῆς τουρκικῆς ἐπιβουλῆς κατά τήν 5ην Αυγούστου τοῦ ἔτους 1824.

     Ἐν μέσω δέ τῆς ἱερᾶς ταύτης συναθροίσεως εὐρισκόμενοι ἐπιθυμοῦμε νά κλίνουμε γόνυ λατρευτικῆς προσκυνήσεως ἐνώπιον τοῦ ἀθορύβου μεγαλεῖου τῆς δόξης τοῦ Θεανθρώπου καί νά καταθέσουμε σεβασμό καί τιμή, σπονδή ἀναγνώρισης καί εὐγνωμοσύνης, στή σιωπηλή ἀρετή, στήν εὐψυχία καί στήν ἀνυστερόβουλη θυσία τῶν Σαμίων ἀγωνιστῶν καί ἡρώων.

     Πρώτη αἰτία καί ἀφορμή τῆς χαρᾶς τοῦ σημερινοῦ πανηγυρικοῦ ἑορτασμοῦ εἶναι ἡ ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Εἶναι ἡ ἡμέρα κατά τήν ὁποία στό ὄρος Θαβώρ ἄστραψε “ὁ νοητός ἥλιος τῆς δικαιοσύνης” καί ἀπεκαλύφθη τό Μυστήριον τῆς θεανδρικότητος τοῦ Προσώπου τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ ἀλλά καί ἐφανερώθη τό δεύτερον ἡ τῆς Τριάδος προσκύνησις.

     Πορευόμενος ὁ Κύριος πρός τό ἑκούσιον Πάθος καί θέλοντας νά ἐνισχύσει καί νά στηρίξει τούς μαθητές του, παραλαμβάνει τούς προκρίτους τῶν μαθητῶν, τόν Πέτρο, τόν Ἰάκωβο καί τόν Ἰωάννη εἰς ὅρος ὑψηλόν καί ἀποκαλύπτει τό ἄρρητο μεγαλεῖο τῆς Θεότητός Του. “Καί μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν καί ἔλαμψε τό πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος, τά δέ ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο λευκά ὡς τό φῶς”, σημειώνει ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος. Ἡ Μεταμόρφωση δέν συνιστᾶ γιά τόν Θεάνθρωπο ἀλλαγή ἤ ἀλλοίωση. Γιατί ὅπως ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ἡ δόξα τῆς Θεότητος τοῦ Χριστοῦ “δόξα τοῦ σώματος λέγεται”. Δηλαδή οὐδέποτε τό ἅγιο Σῶμα του ὑπῆρξε ἀμέτοχο τῆς θείας δόξας. Ἀπό τή στιγμή τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων, τῆς θείας καί τῆς ἀνθρωπίνης, τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ “τήν δόξαν τῆς ἀοράτου θεότητος πεπλούτηκε”. Ὅμως ἐνῶ τό σῶμα Του ἦταν ὁρατό, ἡ δόξα τοῦ σώματός Του ἦταν ἀφανής, “τοῖς μή χωροῦσι καί ἀγγέλοις ἀθέατα ἀοράτως ἐχρημάτιζε”. Τήν ὥρα τῆς Μεταμορφώσεως ὁ Κύριος δέν προσλαμβάνει κάτι πού δέν εἶχε, ἀλλά φανερώνει στούς μαθητές Του αὐτό ἀκριβῶς πού ἦταν, διανοίγοντας τά μάτια τους καί δίνοντάς τους τή δυνατότητα νά βλέπουν τήν ἄκτιστη δόξα του. Στό Θαβώρ ἔχουμε καί μεταμόρφωση τῶν Μαθητῶν. Οἱ μαθητές ἀξιώθηκαν νά δοῦν τή θεουργία τῆς ἀνθρωπίνης φύσης τοῦ Χριστοῦ, ἀκριβῶς γιατί μετεμορφώθηκαν αὐτοί οἱ ἴδιοι. “Ἐνηλλάγησαν οὖν καί οὕτω τήν ἐναλλαγήν εἶδον”, τονίζει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Ἡ μεταμόρφωση τῶν μαθητῶν ἔγινε σέ ὅλη τήν ψυχοσωματική τους ὕπαρξη. Οἱ μαθητές δέν εἶδαν τό θεῖο φῶς μόνο μέ τό νοῦ τους, πού εἶναι ὁ ὀφθαλμός τῆς ψυχῆς, ἀλλά καί μέ αὐτές τίς σωματικές τους αἰσθήσεις, οἱ ὁποίες προηγουμένως δυναμώθηκαν ἀπό τήν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καί μεταμορφώθηκαν γιά νά τό δοῦν.

     Οἱ θεολογικές καί σωτηριολογικές προεκτάσεις τῆς Μεταμορφώσεως εἶναι σημαντικές. Στό Θαβώρ ἔχουμε τήν ἀποκάλυψη τῆς Θεότητος τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ἰησοῦς δέν εἶναι ἕνας ἠθικολόγος διδάσκαλος, ἕνας ὀξύνους φιλόσοφος, κάποιος ἰδεαλιστής ἤ κοινωνικός ἀναμορφωτής ἀλλά αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Θεός, ὁ Δημιουργός πάσης κτίσεως ὁρατῆς τε καί ἀοράτου, ὁ ὁποῖος ἐνσαρκώθηκε γιά νά ἐλευθερώσει ὁλόκληρη τήν δημιουργία ἀπό τήν φθορά, τήν ἁμαρτία καί τό θάνατο. Ὁ δοξασμός καί ὁ φωτισμός τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως τοῦ Θεανθρώπου καί ἡ λάμψη τῶν ἰματίων του προαναγγέλει τήν σωτηρία ὁλόκληρης τῆς κτίσεως. Ὁλόκληρη ἡ δημιουργία καραδοκεῖ μέ ἀγωνία τό σωτήριο κάλεσμα τοῦ Θεοῦ καί δέχεται σκιρτῶσα τόν ἁγιασμό τοῦ ἀκτίστου φωτός τῆς θεϊκῆς χάριτος. Ἡ μεταμόρφωση καί ἡ ἐναλλαγή τῆς ψυχοσωματικῆς ὑπάρξεως τῶν τριῶν μαθητῶν φανερώνει καί τόν δοξασμό τῆς δικῆς μας χοϊκῆς φύσεως. Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ ὁρίζει σωτηριολογικά τήν “ἐν Χριστῶ” μεταστοιχείωση καί τῆς δικῆς μας φύσεως. Ἡ πίστη λοιπόν πρός τόν Θεό εἶναι μετοχή τοῦ πιστεύοντος σ’ αὐτό τό γεγονός τῆς Μεταμορφώσεως καί πορεία τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης πρός τήν κατά χάριν θέωση.

     Στήν σημερινή ἐποχή κατά τήν ὁποία ὁ κόσμος ἀρνεῖται αὐτήν τήν θεϊκή μεταμόρφωση, ὁ πολιτισμός μας καί ἡ ζωή μας παραμορφώνεται ὀντολογικά. Οἱ ἄνθρωποι ζοῦν ἀπαράκλητοι καί ἀπογοητευμένοι. Ὁ ρυθμός τῆς ζωῆς γίνεται ὁλοένα καί ταχύτερος. Πνιγόμαστε στήν ἀγωνία καί στό ἄγχος τῶν ἐγωιστικῶν θεηλημάτων μας καί τοῦ ἁμαρτωλοῦ τρόπου ζωῆς μας. Ἡ ἀνθρωπότητα φοβᾶται νά σταματήσει, φοβᾶται νά στοχασθεῖ καί μέ τόν ἔξαλλο ρυθμό τῆς καθημερινότητας, μέ τήν αὐτοθέωση τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος προσπαθεῖ νά ἐξορκίσει τό ἀδιέξοδο στό ὁποῖο ἔχει περιέλθει. Αὐτός ὁ παραμορφωμένος, θά τολμοῦσα νά πῶ ὁ δαιμονιώδης, τρόπος ζωῆς προσπαθεῖ νά χτυπήσει καί τήν πόρτα τῆς Ἐκκλησίας. Θέλει νά τήν ἀφοπλίσει, νά φιμώσει τή φωνή της, νά τήν μεταβάλλει σέ ἕνα ἐξάρτημα τοῦ σύγχρονου τρόπου ζωῆς, ἕνα ἀπολίθωμα, ἕνα ὅμορφο ἔθιμο. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως εἶναι καί παραμένει ἡ μοναδική ἐλπίδα τοῦ κόσμου. Γιατί ἐντός τῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχει ὁ Μεταμορφωθείς Κύριος αὐτός ὁ ὁποῖος ἔδωσε ὑπόσταση στήν ζωή, στήν ἀλήθεια, στήν ἀγάπη καί στήν ἐλευθερία· ὁ φιλόστοργος πατέρας, πού μέ τήν ἀγάπη τῆς σταυρικῆς του θυσίας θεραπεύει τόν ἄνθρωπο καί καθαίρει καί ἁγιάζει τήν ἀνθρώπινη φύση. Ὁ Θεός προσφέρει στόν καθένα μας ἀπλόχερα· γιά νά λάβουμε ὅμως τίς δωρεές του πρέπει κι ἐμεῖς νά ἑτοιμάσουμε τόν ἑαυτό μας “πρός θείαν ἀνάβασιν”.

     Αὐτή ἡ ἀνοδική πορεία καταδεικνύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ λαμβάνει χώρα σέ ὅρος ὑψηλό. Τό ὄρος εἶναι σύμβολο ὅτι ὅποιος θέλει νά γίνει μέτοχος τῶν θείων μυστηρίων, εἶναι ἀνάγκη νά ἀφήσει τά χαμηλά καί νά ὑψωθεῖ στό ὄρος τῆς ἁγιότητος. Ὁ ἱερός ὑμνογράφος τῆς σημερινῆς ἑορτῆς τονίζει: “οἱ τῶ ὕψει τῶν ἀρετῶν διαπρέψαντες καί τῆς ἐνθέου δόξης ἀξιωθήσονται”. Ἐκεῖνοι δηλαδή πού διέπρεψαν, φθάνοντας στίς ὑψηλές κορυφές τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν, αὐτοί καί θά ἀξιωθοῦν νά γίνουν μέτοχοι τῆς θείας δόξης. Ἡ καρδιακή καί πνευματική αὐτή ἀνάβαση εἶναι οὐσιαστικά κάλεσμα πρός μία πραγματική ἐλευθερία. Ἡ ἐν Χριστῶ ζωή μᾶς ἐλευθερώνει ἀπό τά γήινα καί φθαρτά, ἀπό τά παροδικά καί μάταια, ἀπό τήν ἕλξη τῆς ἁμαρτίας καί τήν κυριαρχία τῶν παθῶν. Μᾶς ἐλευθερώνει ἀπό τή φθορά καί τό θάνατο. Καί ἀπόδειξη τούτου εἶναι ὅτι ἐπάνω στό ὅρος ὁ Κύριος συνομιλεῖ μέ τόν Μωϋσῆ καί τόν Ἡλία. Ὁ Θεός δέν εἶναι Θεός νεκρῶν ἀλλά ζώντων, γιατί αὐτός εἶναι ἡ αὐτοζωή καί ὁ χορηγός τῆς ζωῆς. Ἡ παρουσία τῶν δύο προφητῶν οἱ ὁποῖοι βλέποντες τόν Κύριο δέν ξενίζονται ἀλλά τόν ἀναγνωρίζουν ὡς Κύριο καί Θεό τους ἀποδεικνύει καί σέ ἐμᾶς τό γεγονός ὅτι ἡ σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ζωή μᾶς ἀξιώνει ὄχι ἀπλά νά εἴμαστε θεατές τοῦ ἀκτίστου φωτός τοῦ Δημιουργοῦ μας ἀλλά ἐνδεδυμένοι κι ἐμεῖς μέ αὐτό τό ἐκτυφλωτικό καί ἄκτιστο φῶς νά ἀπολαμβάνουμε τήν κοινωνία ζωῆς κοντά στόν Τριαδικό Θεό.

     Ἐπίσης ἡ παραγματικότητα τῆς Μεταμορφώσεως ὑπενθυμίζει στόν ἄνθρωπο καί τόν δυναμισμό τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Κάπου ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέγει “οὐχ ὁ Θεός ἐστίν ὁ ἐχθραίνων ἀλλ’ ἡμεῖς”. Ἀπέναντι στή δική μας ἀδιαφορία, ἀπιστία καί ἀχαριστία ὁ Θεός ἀπαντᾶ μέ τήν ἀγάπη τοῦ Σταυροῦ. Διά τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας Του εὑρίσκεται πάντοτε κοντά μας. Αὐτή ἡ συνεχής παρουσία Του δέν ἐπιτρέπει νά ὀλιγοπιστοῦμε μπροστά στά πικρά ἀδιέξοδα τῆς ζωῆς, γιατί αὐτός δέν παύει νά ἀγρυπνεῖ συνεχῶς κοντά μας κι ἡ ἀγάπη Του πάντοτε νά μακροθυμεῖ καί νά εἶναι ἕτοιμη νά κάνει τά πάντα γιά μᾶς.

     Δεύτερη αἰτία καί ἀφορμή τῆς σημερινῆς πανηγύρεως ἀποτελεῖ ἡ ἐπέτειος τῆς διασώσεως τῆς νήσου ἀπό τήν τουρκική ἀπειλή. Ἡ σύντομη περιγραφή τῶν γεγονότων θά μᾶς πείσει ὅτι μεταξύ τῶν δύο σημερινῶν ἑορτῶν δέν ὑπάρχει μόνον ἐξωτερική σχέσις ἀλλά καί ἐσωτερική.

     Ἀπό τόν Ἰανουάριο τοῦ 1824 ἔγινε ὁρατή γιά τά νησιά τοῦ Αἰγαίου ἡ ἀπειλή τοῦ Τουρκικοῦ καί Αἰγυπτιακοῦ Στόλου. Κι ἡ ἀπειλή αὐτή δέν ἄργησε νά γίνει φρικτή πραγματικότητα. Στίς 7 Ἰουνίου θά καταστραφεῖ ἡ Κάσος καί στίς 21 τό νησί τῶν Ψαρῶν. Οἱ δύο αὐτές καταστροφές συγκλόνισαν τό Αἰγαῖο κάι πολλά νησιά ἔστειλαν στήν Ὑψηλή Πύλη γράμματα ὑποταγῆς. Ἀντιπρόσωπος τῆς Βεζυρείας-σημειῶστε παρακαλῶ ὅτι ὁ ἀντιπρόσωπος ἦταν ἄγγλος πλοίαρχος-μέ γράμματα τοῦ Χοσρέφ πρός τόν Λυκοῦργο Λογοθέτη ἔφθασε καί στή Σάμο ζητώντας τήν ὑποταγή τοῦ νησιοῦ. Ἡ ἀπάντηση τοῦ Λυκούργου ὑπῆρξε ἀντάξια ἑνός Ἕλληνα ἡγέτη: “Ἕν ἄρα ὑπολείπεται ἡμῖν, μένοντες ἐν τῆ πατρίδι νά πολεμήσωμεν. Ὁ δέ Θεός ὁ σώσας ἡμᾶς ἐν ἔτει 1821 αὐτός καί πάλιν ἔστι σωτήρ ἡμῶν”. Ἤδη ὅμως ὁ προνοητικός Λυκοῦργος εἶχε ἀρχίσει νά ὀχυρώνει τά μᾶλλον εὐεπίβατα μέρη τῆς νήσου. Τόν Ἰούνιο καί Ἰούλιο τοῦ ἰδίου ἔτους οἱ προετοιμασίες ἐντείνονται. Ἄνδρες καί γυναῖκες, ἐργαζόμενοι ἀδιάκοπα σκάβουν τάφρους, πασσαλώνουν τή θάλασσα, ὅπου ὑπάρχει πιθανό σημεῖο ἀποβάσεως, ὁλοκληρώνουν τό φρούριο, ἀγοράζουν πυροβόλα, πυρίτιδα, σφαῖρες, τοποθετοῦν παντοῦ φρουρούς καί σαμιακά πλοῖα περιπολοῦν γιά νά πληροφορήσουν ἐγκαίρως γιά τυχόν ἐμφάνιση τοῦ ἐχθροῦ. Πρός τά τέλη Ἰουλίου μία ἀνώνυμη ἐπιστολή πρός τόν Λυκοῦργο Λογοθέτη σημαίνει πολεμικό συναγερμό. Καί πραγματικά ὁ τουρκικός καί Αἰγυπτιακός στόλος συνεπικουρούμενοι ἀπό 26 ἀγγλικά, 36 αὐστριακά, 17 ἱσπανικά, 4 ρωσικά, 1 Σαρδηνίας, 1 Τοσκάνης καί 1 ἀμερικανικό πλοῖο, στίς 30 Ἰουλίου ἀρχίζουν τίς πρῶτες προσπάθειες γιά ἀπόβαση στό νησί. Ὁ ἐχθρικός στόλος ἀποτελούμενος ἀπό 300 πλοῖα θά ἐξαπλωθεῖ ἀπό τῆς Χίου καί διά τῆς δυτικῆς ἀκτῆς τῆς Σάμου καί τῆς νοτίας θά φθάσει μέχρι τῆς ἀνατολικῆς. Σαράντα ἐχθρικά ἀποβατικά σκάφη προσπαθοῦν νά ἀποβιβάσουν στρατό στίς περιοχές τοῦ Καρλοβασίου καί τοῦ Κότσικα ἐνῶ ὁ κύριος ὄγκος τῶν ἐχθρικῶν πλοίων ἐπιτίθεται ἐναντίον τοῦ κάστρου τοῦ Λυκούργου. Οἱ μάχες οἱ ὁποίες διεξάγονται εἶναι σφοδρές ἀλλά ἡ εὐψυχία, ἡ τόλμη καί τό ἀπαράμιλλο σθένος τῶν σαμίων ἀγωνιστῶν μέ ἀρχηγούς τόν Λυκοῦργο Λογοθέτη, τόν Καπετάν Λαχανά, τόν Καπετάν Σταμάτη, τόν Κωνσταντῖνο Κονταξῆ καί τόν Ἐμμανουἠλ Μελαχροινό, ἀποτρέπουν κάθε ἐχθρική ἐπιβουλή. Τήν ἴδια ἡμέρα ἐφάνησαν καί τά ἑλληνικά πλοῖα μέ ὑπεύθυνο τόν ἀντιναύαρχο Γεώργιο Σαχτούρη. Ὁ Σαχτούρης στό ἡμερολόγιο τῆς ναυαρχίδας περιγράφει μέ κάθε λεπτομέρεια τά ὅσα συνέβησαν τίς ἡμέρες ἐκεῖνες ἀπό τῆς πρώτης συμπλοκῆς τῆς 30ης Ἰουλίου, καθώς οἱ Σάμιοι ἀπέκρουαν τίς προσπάθειες τοῦ ἐχθροῦ ν’ ἀποβιβάσει στρατεύματα, καί τῶν ἑπομένων ἡμερῶν. Λιτά ἀλλά ζωηρά περιγράφεται ἡ τρίτη ναυμαχία τῆς 4ης Αὐγούστου καί ἐξαίρεται ἡ συμπεριφορά καί ἡ γενναιότητα τοῦ Κανάρη πού “ἔτρεχεν ὄπισθεν τῶν μεγαλυτέρων ἐχθρικῶν καί δέν ὀρτζάριζε, παρά ἀφοῦ ἱκανῶς τά ἔτρεπεν εἰς φυγήν”. Ἐξαιρετικά λεπτομερής εἶναι ἡ περιγραφή τῆς τελευταίας ναυμαχίας τῆς 5ης Αὐγούστου. Ἡ σύγκρουση τῶν δύο στόλων ἐξιστορεῖται μέ κάθε προσοχή, ἐξαίρονται τά κατορθώματα τοῦ Κανάρη, τοῦ Βατικιώτη καί τοῦ Ραφαλιᾶ πού ἀνετίναξαν ἐχθρικά σκάφη καί ἐδημιούργησαν πανικό καί ἀναγράφεται ἡ ἀπέλπιδα προσπάθεια τῶν Τούρκων νά ἐκδιώξουν τούς Ἕλληνες ἀπό τόν πορθμό καθώς καί ἡ εὐψυχία τῶν ἀγωνιστῶν πού ἀντιμετώπισαν νικηφόρα ὑπέρτερες δυνάμεις. Τό ἡμερολόγιο καταλήγει: “Ἐν τοσούτω τά ἐχθρικά στρατεύματα τά ὁποῖα κατεκάλυπτον τούς ἄντικρυ λόφους τῆς Ἀσίας, ἄρχισαν ν’ ἀναχωροῦν ὁ καθείς εἰς τάς οἰκίας των. Ταῦτα ὅλα ἐστέκετο βλέποντας μακρόθεν ὁ καπετάν Πασᾶς, χωρίς νά ἠμπορῆ νά δώση καμμίαν βοήθειαν εἰς τούς δικούς του. Ἀλλοίμονον εἰς αὐτόν ἄν εὑρίσκοντο εἰς τόν στόλον καί ἄλλα πυρπολικά, ὡσάν ὁποῦ ὅλα τά πλοῖα τοῦ ἐχθροῦ εὑρίσκονται εἰς καραντί. Οὔσης δέ μιᾶς ὥρας τῆς νυκτός, ὁ μέν ἐχθρός ἐτράπη εἰς φυγήν κατά τό Ἀγαθονήσι τά δέ ἑλληνικά πλοῖα μετά χαρᾶς νικηταί καί τροπαιοῦχοι ἐπέστρεψαν εἰς τά ἴδια…”.

     Ἡ περιφανής αὐτή νίκη τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων ἀπό ὅλους τούς ἀγωνιστές ἀποδόθηκε στόν Παντοκράτορα Θεό. Γιά τόν Λυκοῦργο Λογοθέτη ἡ νίκη ἦταν ἡ ἀπάντηση στίς προσευχές τῶν ἀγωνιστῶν. Σέ δαταγή του τῆς 16ης Μαρτίου τοῦ 1824 εἶχε τονίσει: “Νά ἀφιερώσωμεν τάς ἐλπίδας τῆς σωτηρίας μας εἰς τόν Θεόν καί εἰς τήν ἀήττητον δύναμιν τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καί εἰς τήν Κυρίαν Θεοτόκον τήν μόνην ἐλπίδα τῶν χριστιανῶν”.

    Καί μάλιστα τήν εὐψυχία καί τό ἀγωνιστικό φρόνημα τό ἑδράζει στήν πίστη καί στήν ἀγάπη πρός τό Θεό. Αὐτήν τήν θεϊκή ἀγάπη ἐπικαλεῖται καί ὡς συνεκτικό δεσμό ὅλων τῶν ἀγωνιστῶν, ὥστε νά ἐκριζωθοῦν τά πάθη καί νά ἀμβλυνθοῦν τά μίση καί οἱ διχόνοιες. Ἡ πίστη αὐτή πρός τόν Θεό δέν ἀποτελοῦσε γιά τούς ἀγωνιστές κάποιο εἶδος δεισιδαιμονίας ἤ ἔκφραση ἑνός λαϊκοῦ θρησκευτικοῦ αἰσθήματος εὐσέβειας. Ἦταν ποτισμένοι μέ τήν ἐκκλησιαστική ζωή, γι’αὐτό καί μέσα στήν καρδιά τους γνώριζαν πώς ὅπως κάθε τι τό ἀγαθό ἔτσι καί ἡ ἐλευθερία εἶναι κατάκτηση. Εἶναι ἀπόκτημα θυσιῶν καί δύσκολων ἀγώνων. Γι’ αὐτό δέν εἶναι λόγος χωρίς περιεχόμενο, ἄν θά ποῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν γεννιέται ἐλεύθερος, γίνεται καί γίνεται ὅσο τοῦ ἀξίζει νά εἶναι. Ἡ ποσότητα καί ἡ ποιότητα τῆς ἐλευθερίας ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ποσότητα καί τήν ποιότητα τοῦ ἠθικοῦ ἐξοπλισμοῦ. Οἰ πατέρες μας παρά τά ἀνθρώπινα πάθη τους εἶχαν ἐγκολπωθεῖ τόν εὐαγγελικό τρόπο ζωῆς κι ὁ πνευματικός τους ἀγώνας γιά ἀρετή ἀποτελοῦσε καί τό ἐφαλτήριο καί τῆς εὐψυχίας τους ἀλλά καί τοῦ ἐλεύθερου φρονήματός τους. Ἄς μήν ξεχνᾶμε ποτέ τήν μεγάλη ἀλήθεια ὅτι ἡ ἐλευθερία εἶναι ἠθικό μέγεθος καί τά ἠθικά μεγέθη καθορίζονται ἀπό τή δύναμη τῆς ψυχῆς. Αὐτό τό μεγαλεῖο τῆς ψυχῆς διέθεταν οἱ Σάμιοι ἀγωνιστές καί τό ἀποδεικνύουν μέ τήν ἐπιγραφή πού χάραξε ὁ Λυκούργος Λογοθέτης σ’ αὐτόν τόν πανίερο ἱερό Ναό, ἀφιέρωμα εὐγνωμοσύνης γιά τήν μεγάλη νίκη πρός τόν Θεό: “Τά Σά ἐκ τῶν Σῶν Σοί Προσφέρομεν ἡ Σάμος καί ὁ ἐν αὐτή λαός σου, τήν ἀνέγερσιν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Θείας Σου Μεταμορφώσεως εἰς αἰώνιαν δόξαν καί ἀνάμνησιν τῶν εἰς ἡμᾶς ἐξέχεας ὑπερφυῶν θαυμασίων Σου Χριστέ, Βασιλεῦ τοῦ Παντός, Σωτήρ καί Λυτρωτά ἡμῶν, πρόσδεξαι εὐμενῶς τήν ἐξ ὅλης ψυχῆς καί καρδίας ἡμῶν προσφοράν ταύτην καί μηδέποτε ἐγκαταλείπης τήν νῆσον Σου ταύτην καί τόν ἐν αὐτῆ Λαόν Σου, τούς διά παντός ἐλπίζοντας εἰς Σέ”.

     Σεβασμιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,

     ἀξιότιμοι ἄρχοντες τῆς νήσου,

     πιστέ κι ἐκλεκτέ λαέ τοῦ Θεοῦ,

     Θεωροῦμε σημαντικό τό γεγονός ὅτι οἱ πρόγονοί μας δέν ἔστησαν κάποιο μνημεῖο γιά νά καταδείξουν εἰς τούς αἰῶνες τά τρόπαια καί τίς δαφνοστεφεῖς νίκες τους ἄλλα ἔκτισαν μιά ἐκκλησιά. Μ’ αὐτό τόν τρόπο μᾶς διδάσκουν δύο πράγματα. Τό πρῶτο, ὅτι ὁ ἕλληνας μεγαλουργεῖ πνευματικά καί ἐθνικά ὅταν ζυμώνει, ἀνακαινίζει καί μεταμορφώνει τήν ὕπαρξή του μέ τά ζείδωρα νάματα τῆς Ὀρθοδοξίας καί τό δεύτερο ὅτι ἡ δόξα εἶναι ἀμετάδοτο ἀγαθό. Ἡ δόξα εἶναι ἀπότοκος τῶν δικῶν μας ἐνεργειῶν. Ἄς μή νομισθεῖ ὅτι ἐπειδή γεννηθήκαμε σέ τόπους θυσίας καί μαρτυρίου, θά ἔχουμε κι ἐμεῖς τή φλόγα τῆς αὐταπάρνησης καί τῆς εὐψυχίας. Ὁ Κανάρης ἔχοντας μέσα του τή φλόγα τῆς θυσίας καί τῆς ἰσχυρῆς ἀγάπης πρός τόν Θεό μποροῦσε ἀγέρωχα νά μεγαλουργεῖ καί νά λέει: “Τό γένος μου ἀρχίζει ἀπό μένα”. Αὐτή εἶναι ἡ βαρειά κληρονομιά μας. Μήν ἐπαναπαυόμαστε στίς δάφνες τοῦ παρελθόντος. Σήμερα περισσότερο ἀπό ποτέ χρειάζεται ἀγώνας γιά νά διατηρήσουμε τήν ἰδιοτυπία τοῦ πολιτιστικῆς μας ταυτότητας ὄχι βέβαια μέ μία ξηρή ἐμμονή στό παρελθόν ἀλλά πατώντας γερά στή παράδοσή μας νά ὁραματιζόμαστε καί νά πραγματώνουμε μία ζωή μέ ἰδανικά καί ἀξίες, μέ αὐθεντικό ἦθος καί ἀδιάκοπα προφητική καί κριτική στά διάφορα φαινόμενα πού θέλουν νά ἐκμαυλίσουν καί νά ὑποβαθμίσουν τό πνεῦμα καί τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου.

     Δέν κρύβουμε ὅτι σήμερα ἡ καρδιά μας θά ἦταν πραγματικά χαρούμενη ἄν βλέπαμε τά παιδιά καί τούς νέους μας νά καταθέτουν ἕνα ἄνθος εὐγνωμοσύνης καί εὐχαριστίας στούς ἀνδριάντες τῶν ἡρώων καί ἀγωνιστῶν τῆς νήσου μας. Ἡ καρδιά μας ὅμως θά σκιρτοῦσε ἀπό ἀγγαλλίαση ἄν ἔβλεπε τούς σημερινούς ἀπογόνους τῶν ἡρώων ἐκείνων, νά ἐγκολπώνονται τό ἦθος, τό ὕφος καί τήν ποιότητα ζωῆς τῶν πατέρων μας, πού γνώριζαν ὅταν τό καλοῦσε ἡ ἀνάγκη νά θυσιάζουν ἀληθινά τήν πρόσκαιρη εὐμάρεια καί χαρά τῆς προσωπικῆς τους ζωῆς καί νά ἀφήνουν νά εὐωδιάζει ἡ ἀνόθευτη ἀνθοφορία τῆς προσωπικότητάς τους καί ὁ γνήσιος καρπός τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης τους πρός τόν Θεό καί τήν πατρίδα.

     Ἐπισφραγίζουμε τόν λόγο μας μ’ ἕνα σκανδαλῶδες γιά τήν πολυπολιτισμική καί παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας κείμενο τοῦ Παπαδιαμάντη: “Τό ἐπ’ ἐμοί, ἐν ὅσω ζῶ καί ἀναπνέω καί σωφρονῶ, δέν θά παύσω, ἰδίως κατά τάς πανεκλάμπρους ταύτας ἡμέρας, νά ὑμνῶ μετά λατρείας τόν Χριστόν μου, νά περιγράφω μετ’ ἔρωτος τήν φύσιν καί νά ζωγραφῶ μετά στοργῆς τά γνήσια Ἑλληνικά ἔθη. “Ἐάν ἐπιλάθωμαί σου, Ἱερουσαλήμ, ἐπιλησθείη ἡ δεξιά μου, κολληθείη ἡ γλῶσσα μου τῶ λάρυγγί μου, ἐάν οὐ μή σοῦ μνησθῶ”. Ἀμήν.

Ἀρχιμανδρίτης Νεκτάριος Τσίλης

Σήμερα εορτάζει ο όσιος Παΐσιος ο Νέος, ο Αθωνίτης.

Πολλά θα λεχθούν και θα γραφτούν για το πρόσωπό του.
Προσωπικά από όλες τις όμορφες ιστορίες σας προτρέπω να κρατήσετε μόνο ένα πράγμα. Το εκκλησιαστικό του φρόνημα.

Ο όσιος Παΐσιος έμεινε πιστός και συνεπής στον αγώνα της μετανοίας. Έμεινε πάντοτε υπό τίς πτέρυγες της Εκκλησίας. Έμεινε σταθερός στην πίστη και δεν παρέκλινε ούτε αριστερά ούτε δεξιά.
Σήμερα αυτό το υπόδειγμα ευσεβείας και χριστιανικής βιωτής το χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε. Περισσεύουν οι κραυγές και της αμαρτίας και του στείρου ευσεβισμού.

Ο Παΐσιος δεν δείλιασε μπροστά στις θλίψεις και τα εμπόδια. Δεν παράτησε τον πνευματικό αγώνα. Αλλά έδειξε υπομονή και εγκαρτέρηση. Όπως λέγει κι ο Απόστολος Παύλος: τα παθήματα φέρνουν την υπομονή, η υπομονή την δοκιμή, και η δοκιμή την ελπίδα!

Ο Παΐσιος δεν ξιπάστηκε από τα χαρίσματα που έλαβε από τον Θεό. Τα χρησιμοποίησε μέσα στο χώρο της Εκκλησίας για να βοηθήσει τους αδελφούς του στον πνευματικό αγώνα. Δεν αυτονομήθηκε. Δεν κατηγόρησε κληρικούς. Δεν έγινε ένας «γκουρουγέροντας» για να ελέγχει μέχρι γελοίας λεπτομερείας τις ζωές των «πνευματικών του τέκνων».

Αυτό χρειαζόμαστε όλοι μας. Να δούμε την θέση μας μέσα στην Εκκλησία. Να αξιοποιήσουμε τα χαρίσματά μας για την μετάνοιά μας και την πνευματική προκοπή τόσο την δική μας όσο και των αδελφών μας.

Και το κυριώτερο να μείνουμε σταθεροί στην πίστη μέσα στον ευλογημένο και αγιασμένο χώρο της Εκκλησίας του Χριστού. Το πόσο σημαντικό είναι αυτό μας το εξηγεί το παράδειγμα των αρχαίων στρατιωτών. Ο κάθε στρατιώτης έπρεπε να μείνει σταθερός στην γραμμή του. Στον τόπο του. Στην θέση που είχε μέσα στην στρατιωτική διάταξη της φάλαγγας. Άν έκανε ένα βήμα εμπρός γιατί ήθελε να κάνει τον ήρωα τότε έθετε και τον εαυτό του και τους συστρατιώτες σε κίνδυνο θανάτου. Αν έκαμε ένα βήμα πίσω λόγω της δειλίας του τότε και πάλι το μοναδικό κέρδος θα ήταν ο θάνατος. Μεταφέρετε τώρα την εικόνα αυτή στην πνευματική ζωή του χριστιανού και θα καταλάβετε τι σημαίνει εκκλησιαστικό φρόνημα, σταθερότητα, υπομονή και εγκαρτέρηση!

Μέσα στην κοινωνία της Εκκλησίας ο κάθε χριστιανός λαμβάνει χαρίσματα από το Πανάγιο Πνεύμα. Μερικοί νομίζουν ότι το χάρισμα είναι αποτέλεσμα της δικής τους «εργασίας», αμοιβή για τον «αγώνα» και «τά βάσανα» που υπέστησαν. Τέτοιου είδους αντιλήψεις είναι λανθασμένες. Ο Θεός δίδει στον άνθρωπο κινούμενος από αγάπη και η δόση είναι ΧΑΡΙΣΜΑ, δηλαδή ΔΩΡΟ.

Ο απόστολος Παύλος εμφαντικά γράφει: «οὐ τοῦ θέλοντος οὐδὲ τοῦ τρέχοντος, ἀλλὰ τοῦ ἐλεοῦντος Θεοῦ.» (Ρωμ.9,16)

Το Πανάγιο Πνεύμα αρέσκεται να διανέμει διαφορετικά χαρίσματα στους ανθρώπους. Η διαφορετικότητα των χαρισμάτων δεν καταργεί την ισοτιμία μεταξύ των μελών της Εκκλησίας. Υπάρχει ιεράρχηση των χαρισμάτων αλλά χωρίς κατάργηση της ισοτιμίας.

Τα χαρίσματα σκοπό έχουν όχι την ανύψωση σε θέσεις εξουσίας αλλά στην διακονία του Σώματος της Εκκλησίας και την πνευματική καρποφορία. Τα χαρίσματα διακονούν την ενότητα του εκκλησιαστικού σώματος.

Ο Απόστολος Παύλος γράφει: «καὶ αὐτὸς ἔδωκε τοὺς μὲν ἀποστόλους, τοὺς δὲ προφήτας, τοὺς δὲ εὐαγγελιστάς, τοὺς δὲ ποιμένας καὶ διδασκάλους,
πρὸς τὸν καταρτισμὸν τῶν ἁγίων εἰς ἔργον διακονίας, εἰς οἰκοδομὴν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, μέχρι καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα μηκέτι ὦμεν νήπιοι, κλυδωνιζόμενοι καὶ περιφερόμενοι παντὶ ἀνέμῳ τῆς διδασκαλίας, ἐν τῇ κυβείᾳ τῶν ἀνθρώπων, ἐν πανουργίᾳ πρὸς τὴν μεθοδείαν τῆς πλάνης, ἀληθεύοντες δὲ ἐν ἀγάπῃ αὐξήσωμεν εἰς αὐτὸν τὰ πάντα, ὅς ἐστιν ἡ κεφαλή, ὁ Χριστός, ἐξ οὗ πᾶν τὸ σῶμα συναρμολογούμενον καὶ συμβιβαζόμενον διὰ πάσης ἁφῆς τῆς ἐπιχορηγίας κατ’ ἐνέργειαν ἐν μέτρῳ ἑνὸς ἑκάστου μέρους τὴν αὔξησιν τοῦ σώματος ποιεῖται εἰς οἰκοδομὴν ἑαυτοῦ ἐν ἀγάπῃ.» (Εφεσ.4,11-16)

(το κείμενο στη Δημοτική: Και αυτός έδωσε άλλους αποστόλους, άλλους προφήτες, άλλους ευαγγελιστές, άλλους ποιμένες και δασκάλους, με σκοπό τον καταρτισμό των αγίων σε έργο διακονίας, για την οικοδομή του σώματος του Χριστού, μέχρι να καταλήξουμε όλοι στην ενότητα της πίστης και της επίγνωσης του Υιού του Θεού, σε άνθρωπο τέλειο, στο μέτρο του πλήρους αναστήματος του Χριστού. για να μην είμαστε πια νήπια, που να κλυδωνιζόμαστε και να περιφερόμαστε από κάθε άνεμο της διδασκαλίας με την απάτη των ανθρώπων, με την πανουργία τους στα τεχνάσματα της πλάνης, αλλά, βιώνοντας την αλήθεια με αγάπη, να αυξήσουμε σ’ αυτόν στα πάντα, ο οποίος είναι η κεφαλή, ο Χριστός. Από αυτόν όλο το σώμα συναρμολογείται και συνενώνεται μέσω της άφθονης προσφοράς κάθε συνδέσμου κατά την ενέργεια με μέτρο κάθε μέρους ξεχωριστά και γίνεται η αύξηση του σώματος για οικοδομή δική του με αγάπη.)

Ας προσέξουμε ιδιαίτερα αυτό που μας διδάσκει ο απόστολος Παύλος. Τα χαρίσματα δίδονται με σκοπό τον καταρτισμό των ΑΓΙΩΝ (των μελών της εκκλησίας) σε έργο διακονίας, για την οικοδομή του ΣΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, μέχρι να καταλήξουμε όλοι στην ΕΝΟΤΗΤΑ της πίστης…

Τα χαρίσματα δίδονται για να εργασθούμε ΜΕΣΑ στην Εκκλησία. Για να διακονήσουμε την ΕΝΟΤΗΤΑ του σώματος του Χριστού. Όχι για να γίνουμε δυνάστες, αλαζόνες και υπερφίαλοι. Όχι με τρόπο φαρισαϊκό να κομπορρημονούμε για το πόσο καλοί χριστιανοί είμαστε και πόσα καλά έχουμε προσφέρει στην Εκκλησία. Όχι για να κλείνουμε την πόρτα σε όσους θέλουν να εισέλθουν ή να κατακρίνουμε όλους τους άλλους. Και βέβαια εκτός του σώματος του Χριστού τι λόγο μπορούμε να κάνουμε για το οποιοδήποτε χάρισμα;